De kern van systemisch werk
In de wijze waarop ik werk, maak ik volop gebruik van de kennis en ervaring die ik de afgelopen 25 jaar heb opgedaan in het begeleiden van organisaties. De laatste 10 jaar heb ik me ontwikkeld in het begrijpen en toepassen van het systemisch gedachtengoed, gestoeld op de wijze waarop Bert Hellinger dit ontwikkeld heeft. Ik heb me geschoold in het doen van organisatie- en familieopstellingen en systemisch intervenieren/ adviseren. Ik geef opleidingen in de systemische pedagogiek, systemisch adviseren en teamcoaching en systemisch leiderschap in het onderwijs. Ik kijk, luister en bevoel eigenlijk altijd ook vanuit deze achtergrond. In persoonlijke coaching maak ik hier ook gebruik van, maar hanteer ik ook de methodiek van Integral Eyemovement Therapy.
Systemisch werken in het kort
Het systemisch werken gaat uit van een aantal basisbehoeften van systemen om vitaal te kunnen zijn: ze willen blijven bestaan om datgene door te geven/ te doen waar ze voor bestemd zijn. Dat geldt zowel voor familiesystemen als organisatiesystemen.
De basisbehoeften van organisatiesystemen zijn als volgt:
Verbinding met de oorsprong van het systeem (o.a. waarvoor is het opgericht, wat kwam er al mee bij de oorsprong, wie waren de oprichters, welke prijs is betaald en door wie?)
Erkenning van het de historie van het systeem
Erbij horen: iedereen en alles wat bij het systeem hoort (ook de niet zo leuke dingen) heeft ook daadwerkelijk een plek
Ordening: iedereen heeft ook een heldere plek, behorende bij de functie die vervuld wordt. Het is de kunst om die plek vol te nemen en daar ook bij te blijven, ongeacht de aantrekkingskracht om van je plek te gaan.
Bestaansrecht: elke functie of deel van het systeem heeft helder waar zij voor zijn en wat zij voor wie doen.
Afgestemd zijn op de toekomst
Familiesystemen werken net iets anders, omdat daar geen sprake is van een expliciete oorsprong of bestaansrecht. Dan zijn de principes van erbij horen en ordening vooral van belang.
Als de basisbehoeften op orde zijn, is er sprake van een gezonde en passende uitwisseling tussen de delen van het systeem. Symptomen (gedoe, afspraken niet nakomen, iets lukt steeds niet, weerstand, veel wisselingen, ziekteverzuim) laten zich vaak zien in een verstoring van de uitwisseling en dat vraagt het onderzoeken van de basisbehoeften.
Vanuit het systemisch werken weten we dat systemen een zelfregulerend vermogen hebben. Systemen willen heel zijn, compleet zijn. Vanuit ons denken worden keuzes gemaakt om bepaalde dingen uit te sluiten, te negeren of niet te willen zien. Of maken we keuzes vanuit onze bedoeling het goede te doen voor de organisatie (gaten opvullen, het werk van een ander overnemen), maar wat vaak leidt tot onrust in een organisatie. Het bijzondere is dat dan delen van het systeem (personen of groepen) zich onbewust gaan verbinden met dat wat buitengesloten wordt of uit de orde is geraakt. Dat wordt zichtbaar door bepaald gedrag. Door juist niet in te gaan zoomen op dat gedrag van een specifiek persoon, maar juist te gaan onderzoeken wat het zo logisch maakt dat dit gedrag in de organisatie zichtbaar is (en dus de basisbehoeften te onderzoeken) komen we bij de goede reden waarom dit is ontstaan. Door daar aandacht aan te besteden komt er vaak meer rust in het systeem. Het werkt letterlijk onschuldigend.
Het verkennen van de logica van het systeem zit standaard in mijn werkwijze bij alle organisatieontwikkelingstrajecten en coaching op persoonlijke ontwikkeling. Ook gebruik ik de systemische kennis bij het nieuw inrichten van organisaties of afdelingen.
Ik noem hieronder een aantal titels van boeken die gaan over systemisch werk.
Vleugels van verandering / Tegen de stroom mee / Systemisch coachen / Jij hoort bij ons / De kunst van het Helpen / Systemisch adviseren / Slimmer dan het systeem / Cultuurdingetje he / Teams a love story / Trauma in Organisaties / Stuck / Rake Vragen